Η μέθοδος της ανάλυσης δικτύων στην υπηρεσία των μεγάλων θεσμικών εκθέσεων

Η ανάλυση δικτύων έχει τα τελευταία χρόνια κατακτήσει και το πεδίο των θεσμικών εκθέσεων αποτελώντας σε κάποιες περιπτώσεις το κύριο μεθοδολογικό εργαλείο της επιστημονικής επιμέλειάς τους. Μέχρι σήμερα δύο τέτοιες σημαντικές εκθέσεις, διοργανωμένες σε μουσεία των ΗΠΑ, έχουν αφήσει πίσω τους αναρτημένες στο διαδίκτυο ως «νέας γενιάς» διαδραστικούς ψηφιακούς καταλόγους, τις αντίστοιχες ψηφιακές εφαρμογές βασισμένες στην μέθοδο της ανάλυσης δικτύων.

Πρόκειται για τις εκθέσεις “Behind the Scenes: Inventing Abstarction 1910-1925” η οποία διοργανώθηκε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης το 2013 (23 Δεκεμβρίου – 15 Απριλίου σε επιμέλεια των Leah Dickerman και Masha Chlenova) και “Whistler and Roussel: Linked Visions” η οποία διοργανώθηκε στο Art Institute of Chicago το 2015 (20 Ιουνίου-27 Σεπτεμβρίου). Και στις δύο περιπτώσεις η μέθοδος της ανάλυσης δικτύων αξιοποιήθηκε προκειμένου να ανασυγκροτηθεί ένα δίκτυο σχέσεων καλλιτεχνικής ανταλλαγής και επικοινωνίας το οποίο ερχόταν να πλαισιώσει την παρουσίαση του έργου συγκεκριμένων καλλιτεχνών. Ειδικά στην περίπτωση της έκθεσης “Behind the Scenes: Inventing Abstarction 1910-1925”, η εφαρμογή αυτής της νέας μεθοδολογικής προσέγγισης στο πεδίο της ιστορίας του προπολεμικού μοντερνισμού κατάφερε να αποδώσει ενδιαφέροντα ερευνητικά συμπεράσματα τα οποία εν μέρει ανέτρεπαν την κυρίαρχη αφήγηση σε σχέση με την εμφάνιση της Αφαίρεσης. Έτσι μέσα από την μακροσκοπική εξέταση των ιστορικών όρων ανάδυσης της προπολεμικής Αφαίρεσης στην Ευρώπη –εφικτή χάρη στην υποστήριξη των ψηφιακών εργαλείων– αυτή η δεσπόζουσα τάση του ευρωπαϊκού μοντερνισμού στάθηκε δυνατό να κατανοηθεί όχι ως καρπός της ατομικής καινοτομίας μεμονωμένων καλλιτεχνικών υποκειμένων αλλά ως πνευματικό προϊόν ενός σύνθετου και δραστήριου καλλιτεχνικού δικτύου εντός του οποίου μουσικοί, ποιητές αλλά και γυναίκες καλλιτέχνες κατέχουν την θέση σημαντικών «κόμβων».

Χριστίνα Δημοπούλου, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών