Έχοντας ήδη παρουσιάσει κάποιες ψηφιακές εφαρμογές επεξεργασίας δεδομένων και πληροφοριών, αλλά και τις βασικές αρχές της ελεύθερης διάθεσης υλικού, σήμερα θα γνωρίσουμε εξειδικευμένα εργαστήρια που πειραματίζονται στην πράξη πάνω σε μεθόδους, τεχνικές και εργαλεία προκειμένου να επεξεργαστούν και να αποδώσουν παραστατικά τις πληροφορίες και τη γνώση που προέρχεται από τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες.
Από την αρχική της εμφάνιση το 2008, η Europeana αποτελεί την ταχύτερα αναπτυσσόμενη δικτυακή πύλη συγκέντρωσης και προβολής υλικού σχετικά με την ιστορία της ευρωπαϊκής επιστημονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Όπως όλα τα σημαντικά projects διάθεσης ψηφιακού υλικού, η Europeana βασίζεται στην αρχή της συμμετοχικής ανάπτυξης, καλώντας χρήστες και φορείς να συμβάλλουν στην προσθήκη ή/και την επεξεργασία του υλικού, εμπλουτίζοντας παράλληλα τη δική τους ψηφιακή βιβλιοθήκη. Τα εντυπωσιακά αποτελέσματα της πανευρωπαϊκής συνεργασίας προβάλλονται μέσα από ψηφιακές εκθέσεις με ενδιαφέρουσα θεματολογία.
Οι πλατφόρμες των Massive Open Online Courses (ΜΟΟCs) βασίζονται στην ιδέα των Ανοιχτών Εκπαιδευτικών Πόρων Open Educational Resources (OER), και λειτουργούν ως ανοιχτά στο κοινό ψηφιακά αμφιθέατρα, παρέχοντας δωρεάν στους ενδιαφερόμενους διαδικτυακές διαλέξεις με ευρεία θεματολογία -και πάντα με τη λογική της ανοιχτής, ελεύθερης και εθελοντικής συμμετοχής καθηγητών και “μαθητών”.
Η θεσμική καθιέρωση και οργάνωση της κοινότητας και του κλάδου των Digital Humanities
Kαθώς ο κλάδος των Digital Humanities εδραιώνεται και επεκτείνεται στον επιστημονικό χώρο, η ανάγκη επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ των ερευνητικών κέντρων, ακαδημαϊκών τμημάτων αλλά και ατόμων γίνεται όλο και πιο επιτακτική.
Οι ανθρωπιστικές επιστήμες συναντούν την καινοτομία στο Πανεπιστήμιο τουStanford
Το πανεπιστήμιο του Stanford πρωτοπορεί για μια ακόμη φορά, υιοθετώντας μια καινοτόμο προσέγγιση που δεν περιορίζεται στον απλό συνδυασμό, αλλά επιδιώκει τη δημιουργική ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών στην επιστημονική έρευνα. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα αποτελεί το Center for Spatial and Textual Analysis (CESTA) at Stanford , μια ανεξάρτητη σύμπραξη τριών εργαστηρίων του Πανεπιστημίου, η οποία ενθαρρύνει τη συνεργασία των δύο κλάδων στην ανάπτυξη μεθόδων και τεχνολογιών απεικόνισης της πληροφορίας.
Tα ετήσια βραβεία Digital Humanities ήταν μια ιδέα τού James Cummings: παρά οι αξιόλογοι ψηφιακοί πόροι και τα προγράμματα να κυκλοφορούν μεταξύ των μελών της DH κοινότητας και συχνά να χάνονται ή να μην καταφέρνουν να ξεχωρίσουν μέσα στον μεγάλο όγκο του υλικού που πια παραγεται σε ερευνητικό ή εκπαιδευτικό επίπεδο στον χώρο των Digital Humanities, το κοινό προτείνει, ψηφίζει και κατόπιν μια ομάδα ειδικών κάθε χρόνο καλείται να παρουσιάσει τις πιο λαμπρές DH στιγμές.
Το 1945, πάνω απ τα ερείπια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου , όπου δοκιμάστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ευρέως η επιστήμη και η τεχνολογία, ο Vannevar Bush, ένας ευφυής και ταλαντούχος επιστήμονας, γράφει το εμπνευστικό άρθρο As We May Think στο περιοδικό Τhe Atlantic Monthly. Στο άρθρο αυτό ο Bush προβληματίζεται και ταυτόχρονα κλείνει το μάτι σ᾽ ένα μέλλον όπου οι επιστήμονες θα επαναπροσδιορίσουν το αντικείμενο, τις μεθόδους αλλά και τους πλέον ιδεατούς γι αυτούς στόχους της έρευνάς τους.
Το CenterNet είναι ένα διεθνές δίκτυο συνεργασίας κέντρων και πρωτοβουλιών από τον χώρο των Digital Humanities από ολόκληρο τον κόσμο. Το CenterNet λειτουργεί ως ένας εικονικός διεθνής κόμβος που, μέσα από τις καινοτόμες πρωτοβουλίες που αναπτύσσει, συσπειρώνει την κοινότητα των συμμετεχόντων, ενισχύοντας με τον τρόπο αυτό τη δυναμική των Digital Humanities.
Το Open Knowledge Foundation είναι ένας διεθνής, μη κερδοσκοπικός οργανισμός, που ιδρύθηκε το 2004 και αποσκοπεί στηδημιουργία κοινοτήτων, εργαλείων και εφαρμογών που προωθούν κι ενισχύουν την συμμετοχική, ανοικτή γνώση, εντός και εκτός διαδικτύου. Η διάχυση της ανοιχτής κι ελεύθερης πληροφορίας, η εξοικείωση με πρακτικές δεξιότητες απαραίτητες για την κατανόηση κι επεξεργασία της πληροφορίας (School of Data), η έρευνα, παραγωγή και ενίσχυση της χρήσης εργαλείων και εφαρμογών ανοικτού λογισμικού (συ)στήνουν και, ταυτόχρονα, ενώνουν την κοινότητα. Τα μέλη της ανοιχτής αυτής κοινότητας οργανώνονται γύρω από ομάδες εργασίας, θεματικές (working groups, όπως το OpenGlam, OpenEducation, OpenBibliography, OpenArchaeology, Personal Data and Privacy) ή τοπικές, καθώς και συνεργατικά έργα, προωθώντας έμπρακτα μοντέλα αποκεντρωμένης, συνεργατικής και ελεύθερης από πνευματικά δικαιώματα εργασίας που αποσκοπούν στην διάδοση και τον επιμερισμό των δεδομένων και της γνώσης.
Συνεχίζοντας το ταξίδι μας στην ιστορία, αξίζει να δούμε πώς οι ψηφιακές τεχνολογίες συμβάλλουν στην εναλλακτική προσέγγιση και στον εκδημοκρατισμό της ιστορικής γνώσης.
H δραστηριότητα του Roy Rosenzweig Center for History and New Media (CHNM) στο George Mason University – ακολουθώντας την καινοτόμο προσέγγιση του ιδρυτή του, Roy Rosenzweig – περιλαμβάνει ένα ευρύ πεδίο καινοτόμων δράσεων που αφορούν στη χρήση ψηφιακών μέσων στον τομέα της ιστορίας. Αν κάτι ενώνει όλες αυτές τις δράσεις είναι είναι ο κοινός – και τολμηρός – προσανατολισμός τους: επεξεργασία και επαναπροσδιορισμός της ιστορίας – τόσο στη συλλογική όσο και επιστημονική της εκδοχή.
Φέτος είναι τα εκατόχρονα από την έναρξη του Α παγκοσμίου Πολέμου (1914). Τι, αλήθεια, θυμόμαστε από τον Α παγκόσμιο πόλεμο, the “war to end war“;
Η ιστορία του πολέμου κάνει λόγο για πολλή βία, σύνθετες κρατικές και πολιτικές διεργασίες κι ισορροπίες. Στη συνέχεια, η ιστορία (ξανα)γράφτηκε μέσα από/σε ετερόκλητες εθνικές αφηγήσεις, προσωπικές μαρτυρίες, μυθοπλαστικές επεξεργασίες, αλλά κυρίως θάφτηκε μέσα από το επώδυνο αλλά ενίοτε βολικό πέπλο της -επιλεκτικής- λήθης και της σιωπής.
