DH t(r)ip της Παρασκευής_52 | Ελληνική περιβαλλοντική ιστορία και Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες

Η βάση δεδομένων Thesaurus Linguae Graecae αποτελεί θεμελιακό εργαλείο αναζήτησης και σύγκρισης αρχειακών ιστορικών τεκμηρίων από τον 8ο μέχρι και τον 19ο μ.Χ., τα οποία μπορούν να προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες για το περιβάλλον σε παρελθούσες εποχές. Με τη βοήθεια της ηλεκτρονικής αναζήτησης στη βάση έχουν προκύψει ερευνητικά ιστορικά προγράμματα με συνδυαστικές θεματικές και επιστημονικές προσεγγίσεις.

Η σύγχρονη αρχαιολογία σήμερα καθώς επικεντρώνεται στη μελέτη του περιβάλλοντος και του τοπίου, εκμεταλλεύεται γεωλογικά και γεωεπιστημονικά μέσα για τον εντοπισμό των καταλοίπων της ανθρώπινης δραστηριότητας στο περιβάλλον, όπως τεχνικές τηλεπισκόπησης (remote sensing) και γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών (GIS και GPS). Η σημερινή εικόνα των αρχαιολογικών αρχείων είναι αποτέλεσμα περισσότερου από ενός αιώνα ανασκαφών και επιφανειακών ερευνών (βλ. ενδεικτικά ποικίλα παραδείγματα δημοσιευμένων αποτελεσμάτων στον Κόμβο του Oδυσσέα, τα οποία πλέον συνδυάζονται με νέους τρόπους και δημοσιοποιούνται σε ιστοτόπους και βάσεις δεδομένων με τη χρήση οπτικών μέσων, δυναμικών χαρτογραφικών συνθέσεων και ψηφιοποιημένων κειμένων (βλ. ενδεικτικά το Αρχαιολογικό Πρόγραμμα της πεδιάδας του Μαζίου στην Οινόη της Αττικής). Στον ιστότοπο H Περιβαλλοντική Αρχαιολογία στην Ελλάδα, του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) μπορεί να αναζητήσει ο αναγνώστης χρήσιμους συνδέσμους για βάσεις δεδομένων και ερευνητικά προγράμματα που αξιοποιεί η έρευνα για τη μελέτη των αλληλεξαρτήσεων μεταξύ των κοινωνιών και των περιβαλλόντων τους και τις χρήσεις της γης.

Η περιβαλλοντική ιστορία τροφοδοτείται επίσης και από πολύτιμο πληροφοριακό υλικό το οποίο προκύπτει από τις κατευθύνσεις των επιστημών της γης. Σήμερα, αναπτύσσονται προγράμματα από πλήθος δημόσιων και ιδιωτικών ερευνητικών οργανισμών από την Ελλάδα και τον κόσμο, που απεικονίζουν όψεις της ιστορίας του κλίματος (The Old World Drought Atlas), των φυσικών καταστροφών και επιδημιών (Βάση δεδομένων για το κλίμα και τις επιδημίες πανώλης στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία) κ.ά. Επίσης, οι ιστορικοί του περιβάλλοντος εκμεταλλεύονται συστηματικά βιο-αρχεία από οργανικά υπολείμματα ζωικών και φυτικών καταλοίπων που συγκεντρώνονται μέσω της ανασκαφικής διαδικασίας ή από χώρους φυσικής εναπόθεσης, καθώς και ανθρωπίνων σκελετικών υπολειμμάτων, που γίνονται φορείς αρχαιολογικής πληροφορίας για τη χρήση φυσικών πόρων, όπως παλυνολογικές βάσεις δεδομένων (The European Pollen Database), δενδροχρονολογικές (The Laboratory for Aegean and Near Eastern Dendrochronology), βάσεις δεδομένων αρχαιοβοτανικού ενδιαφέροντος (Digital Plant Atlas), γεωλογικά αρχεία (Ανοικτά γεωχωρικά δεδομένα της Ελλάδας), ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες (GAIApedia για την αγροτική δραστηριότητα), καθώς και βάσεις δεδομένων για το ελληνικό περιβάλλον (Αποθετήριο Θεόφραστος και ΦΙΛΟΤΗΣ) και την ελληνική φύση (οι βάσεις του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) κ.ά. που καλύπτουν ποικίλους τομείς περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος.

Σήμερα, βρίσκεται στο στάδιο προετοιμασίας ψηφιακή πύλη για την ελληνική περιβαλλοντική ιστορία, η οποία θα είναι προσανατολισμένη στην ταχέως αναπτυσσόμενη πορεία της ακαδημαϊκής έρευνας για το περιβάλλον στην Ελλάδα. Η υλοποίηση της βάσης θα αποτελέσει καινοτόμο και δυναμικό εργαλείο για την έρευνα και τη διδασκαλία της ελληνικής περιβαλλοντικής ιστορίας, και, το κυριότερο, θα προωθεί την επικοινωνία μεταξύ των επιστημόνων και θα θέσει στη διάθεσή τους υλικό για νέες συναρπαστικές ερευνητικές προσεγγίσεις, όπως εφαρμόζονται σε παγκόσμιο επίπεδο.