DH t(r)ip της Παρασκευής_62 | Επιμέλεια μεταδεδομένων ψηφιακών συλλογών
Τι είναι τα μεταδεδομένα και γιατί χρειάζονται επιμέλεια; Υπάρχουν πρότυπα μεταδεδομένων και πώς επιλέγουμε το κατάλληλο για να περιγράψουμε τους ψηφιακούς μας πόρους; Με ποιον τρόπο συγκροτούμε ψηφιακές συλλογές και αποθετήρια στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες και ποιες εργασίες ψηφιακής επιμέλειας χρειαζόμαστε για την παραγωγή βιώσιμων πόρων; Πώς και γιατί αναπαριστούμε την πληροφορία σε μοντέλα δεδομένων και τι είναι οι οντολογίες; Αυτά και άλλα ερωτήματα πραγματεύεται η σειρά διαδικτυακών μαθημάτων “Επιμέλεια μεταδεδομένων ψηφιακών συλλογών στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες και Τέχνες” της Υποδομής ΑΠΟΛΛΩΝΙΣ και του ΔΥΑΣ, που διοργάνωσε η Μονάδα Ψηφιακής Επιμέλειας του Ινστιτούτου Πληροφοριακών Συστημάτων του Ε.Κ. Αθηνά και πλέον είναι διαθέσιμη ελεύθερα στο διαδίκτυο για ασύγχρονη εκπαίδευση.
Η σειρά απαρτίζεται από τρία μαθήματα, τα οποία μπορεί κανείς να παρακολουθήσει είτε διαδοχικά είτε ανεξάρτητα, καθώς έχουν σχεδιαστεί να έχουν λογική αλληλουχία αλλά και αυτοτέλεια. Οι βασικές αρχές και οι εργασίες ψηφιακής επιμέλειας που διδάσκονται μπορούν να φανούν χρήσιμες τόσο σε οργανισμούς που θέλουν να δημιουργήσουν ψηφιακές συλλογές και αποθετήρια ή να μάθουν πώς μπορούν να βελτιώσουν τα υπάρχοντα, όσο και σε μεμονωμένους ερευνητές των Ανθρωπιστικών Επιστημών που θέλουν να μάθουν πώς μπορούν να οργανώσουν τις πηγές και το υλικό της έρευνάς τους σε ψηφιακές συλλογές και να επωφεληθούν από αυτό. Εισηγητές των μαθημάτων είναι συνεργάτες της Μονάδας Ψηφιακής Επιμέλειας αλλά και ειδικοί από το χώρο των ψηφιακών αποθετηρίων και βιβλιοθηκών και της ψηφιακής τεκμηρίωσης.
Στο πρώτο μάθημα της σειράς με θέμα Συλλογές δεδομένων και αποθετήρια ο Γιάννης Τσάκωνας (Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης Πανεπιστημίου Πατρών) κάνει μια εισαγωγή σε θέματα ψηφιακών συλλογών, ψηφιακών βιβλιοθηκών και συσσωρευτών ψηφιακών πόρων, για να καταδείξει ότι η επιμέλεια μεταδεδομένων είναι απαραίτητη από τα πρώτα στάδια σχεδιασμού μιας ψηφιακής συλλογής. Ακολούθως, ο Χρήστος Παπαθεοδώρου (ΕΚΠΑ και ΜΟΨΕ) εξηγεί τι είναι τα μεταδεδομένα και ποιο το συντακτικό τους, αναφέρεται στα πρότυπα μεταδεδομένων και πώς επιλέγουμε το κατάλληλο κάθε φορά, και θίγει ζητήματα διαλειτουργικότητας και συσσωρευτών, ενώ ο Κωνσταντίνος Κραββαρίτης (ΜΟΨΕ και ΟΠΑ) επιδεικνύει στην πράξη τη χρήση του εργαλείου συσσώρευσης, εμπλουτισμού και δημοσιοποίησης μεταδεδομένων MoRE.
Το τρίτο μάθημα, τέλος, που έχει ως θέμα την Περιγραφή συλλογών, επικεντρώνεται σε ζητήματα δομής των μεταδεδομένων των ψηφιακών συλλογών και σχήματος των βάσεων. Ο Πάνος Κωνσταντόπουλος (ΟΠΑ και ΜΟΨΕ) εξηγεί τι είναι και σε τι χρησιμεύουν μοντέλα και σχήματα για την παράσταση της πληροφορίας στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες, αναφέρεται στα πρότυπα τεκμηρίωσης και σε θέματα συμβατότητας και παρουσιάζει την οντολογία CIDOC-CRM, ενώ η Βίκη Ντρίτσου (ΜΟΨΕ και ΟΠΑ), μέσα από τη μελέτη περίπτωση της Δεκαετίας 1940, δείχνει την ενοποίηση διαφορετικών συλλογών με δημιουργία κοινού σχήματος τεκμηρίωσης και βάσης επαυξημένης γνώσης.
Το δεύτερο μάθημα με τίτλο Επιμέλεια των μεταδεδομένων παρουσιάζει συγκεκριμένες εργασίες και εργαλεία ψηφιακής επιμέλειας μέσα από μία μελέτη περίπτωσης, τη συγκρότηση ψηφιακής συλλογής για τη Δεκαετία 1940 στην Υποδομή ΑΠΟΛΛΩΝΙΣ. Ειδικότερα, η Μαρία Ηλβανίδου (ΜΟΨΕ και ΟΠΑ) αναδεικνύει τις προκλήσεις του περιεχομένου και εξηγεί γιατί χρειάζεται καθαρισμός των μεταδεδομένων, χρησιμοποιώντας το εργαλείο OpenRefine, η Βίκυ Λιακοπούλου (ΜΟΨΕ και ΟΠΑ) αξιοποιεί εργαλεία του ΙΕΛ διαθέσιμα στο CLARIN:EL και την Υποδομή ΑΠΟΛΛΩΝΙΣ και εφαρμόζει μεθόδους Επεξεργασίας Φυσικής Γλώσσας για την εξαγωγή πληροφορίας από πεδία ελεύθερου κειμένου, και η Βίκη Ντρίτσου (ΜΟΨΕ και ΟΠΑ) παρουσιάζει τις ροές εργασιών ψηφιακής επιμέλειας που υλοποιούνται στη μελέτη περίπτωσης της Δεκαετίας 1940, από την απόκτηση των μεταδεδομένων μέχρι και τη δημοσιοποίησή τους.
Με την ολοκλήρωση της σειράς μαθημάτων οι συμμετέχοντες κατανοούν ποιες είναι οι βασικές εργασίες ψηφιακής επιμέλειας για τη δημιουργία συλλογών και αποθετηρίων και για ποιο λόγο χρειάζονται, ενώ έχουν ενημερωθεί για ψηφιακά εργαλεία και μεθόδους με τα οποία μπορούν να εκτελέσουν τις εργασίες αυτές, μέσα από επίδειξη της χρήσης τους επί συγκεκριμένων παραδειγμάτων. Εκτός από τα βιντεοσκοπημένα μαθήματα, διαθέσιμες είναι και οι παρουσιάσεις όλων των εισηγήσεων, τις οποίες μπορείτε να βρείτε εδώ.
Συγγραφή: Μαρία Ηλβανίδου
Επιμέλεια: Ελένη Βερναρδάκη
Το παρόν περιεχόμενο διατίθεται με άδεια Creative Commons Αναφορά Παρόμοια Διανομή έκδοση 4.0