Το Ψηφιακό Μουσείο Νέας Σμύρνης στοχεύει να ιχνηλατήσει τη σύνθετη ιστορική πορεία από την ίδρυση της πόλης της Σμύρνης στα παράλια της Μικράς Ασίας μέχρι τη δημιουργία της Νέας Σμύρνης στην Αθήνα μετά από την εκδίωξη των ελληνορθόδοξων και την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα.
Αυτή η δυναμική ξενάγηση στον χρόνο, μαζί με τις επιμέρους ιστορίες που τη συνοδεύουν, αρθρώνεται σε μια σειρά από εκθέματα που στηρίζονται σε ψηφιακό και ψηφιοποιημένο υλικό. Επεξηγηματικά κείμενα, εικόνες, φωτογραφίες, βίντεο, ηχητικά αρχεία και διαδραστικές πολυμεσικές εφαρμογές αξιοποιούνται για να παρουσιάσουν την πολυμορφία της ιστορίας της Σμύρνης και της ευρύτερης περιοχής, και για να αφηγηθούν τη γένεση και την εξέλιξη της Νέας Σμύρνης.
Μα είναι τόσο έξυπνο; Αρχές Μαρτίου του 2023 ο ριζοσπάτης διανοητής και διεθνούς φήμης γλωσσολόγος Noam Chomsky έδινε τη δική του απάντηση σε άρθρο του στους NewYorkTimes. Αφορμή, η φρενίτιδα που προκάλεσε η κυκλοφορία του ChatGPΤ, του γλωσσικού μοντέλου και διεπαφής συνομιλίας της OpenAI: «Με δεδομένα την έλλειψη ηθικών αρχών, τα ψευδοεπιστημονικά θεμέλια και τη γλωσσολογική ανικανότητα αυτών των συστημάτων, μόνο να γελάμε ή να κλαίμε μπορούμε με τη δημοτικότητά τους».
Ωστόσο, λίγες μόνο μέρες αργότερα μετά τα επιτιμιτικά σχόλια του N. Chomsky, στις 14 Μαρτίου 2023, η ΟpenAI επανήλθε δριμύτερη παρουσιάζοντας την προαναγγελθείσα εξελιγμένη έκδοση του μοντέλου, το GPT-4. Kαι αν ο N. Chomsky έχει δίκιο καταδεικνύοντας τους περιορισμούς της τεχνητής νοημοσύνης, συγκρινόμενης με τον τρόπο που αναπτύσσει συλλογισμούς και παράγει γλώσσα ο άνθρωπος, τα υπερισχυρά γλωσσικά μοντέλα, όπως το GPT-4, μιμούνται τόσο πειστικά την ανθρώπινη ευφυΐα που σε αφήνουν ενεό.
Author: Lorella Viola, Research Associate in Linguistics and Digital Humanitiesat the Luxembourg Centre for Contemporary and Digital History (C2DH), University of Luxembourg
Αυτό το βιβλίο ανοικτής πρόσβασης αμφισβητεί τη σύγχρονη σημασία του σημερινού μοντέλου παραγωγής γνώσης. Υποστηρίζει ότι η πλήρης ψηφιοποίηση της κοινωνίας, η οποία επιταχύνθηκε απότομα από την πανδημία COVID-19, έχει προσθέσει ακραία πολυπλοκότητα στον κόσμο, εκθέτοντας πειστικά την ανεπάρκεια του σημερινού μας μοντέλου δημιουργίας γνώσης. Αντιμετωπίζοντας πολλούς από τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους η πραγματικότητα έχει μετασχηματιστεί από την τεχνολογία – τη διάχυτη υιοθέτηση των μεγάλων δεδομένων, τη φετιχοποίηση των αλγορίθμων και της αυτοματοποίησης και την ψηφιοποίηση της εκπαίδευσης και της έρευνας – η Viola εξετάζει πώς η άκαμπτη εννοιολόγηση στη διαίρεση και τον ανταγωνισμό των επιστημονικών κλάδων είναι συνυπεύθυνη για την προώθηση μιας αφήγησης που έχει αντιστοιχίσει τις υπολογιστικές μεθόδους με την ακρίβεια και την ουδετερότητα, ενώ στιγματίζει τη συνείδηση και την κριτικότητα ως φορείς προκαταλήψεων και ανισότητας. Με επίκεντρο τις ανθρωπιστικές επιστήμες, η συγγραφέας ανιχνεύει τα σχίσματα στο πεδίο μεταξύ των ανθρωπιστικών επιστημών, των ψηφιακών ανθρωπιστικών επιστημών και των κριτικών ψηφιακών ανθρωπιστικών επιστημών∙ αυτά είναι ενσωματωμένα, όπως υποστηρίζει, σε παλιούς διχασμούς: επιστήμες vs ανθρωπιστικές επιστήμες, ψηφιακές vs μη ψηφιακές και αυθεντικές vs μη αυθεντικές. Μέσα από την ανάλυση προσωπικών περιπτώσεων χρήσης και τη διερεύνηση ποικίλων εφαρμοσμένων πλαισίων, όπως οι πρακτικές ψηφιακής κληρονομιάς, η ψηφιακή γλωσσική αδικία, ο κρίσιµος ψηφιακός αλφαβητισµός και η κρίσιµη ψηφιακή οπτικοποίηση, το βιβλίο δείχνει έναν τρίτο τρόπο: τη δηµιουργία γνώσης στα ψηφιακά.
