DH t(r)ip της Παρασκευής_84 | Παρατηρητήριο για την Ελληνική Επανάσταση 1821
Το «Παρατηρητήριο για την Ελληνική Επανάσταση 1821» αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα καταγραφής αρχειακού περιεχομένου σε ένα δίγλωσσο (ελληνικά/αγγλικά) ψηφιακό περιβάλλον που αφορά τη δημόσια ιστορία. Το Παρατηρητήριο έχει ως βασικό του σκοπό να καταγράψει τους τρόπους και τις διαδικασίες μέσω των οποίων η κοινωνία του 21ου αιώνα αντιλαμβάνεται την Ελληνική Επανάσταση μέσω των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την έναρξή της. Καταγράφει, λοιπόν, την πρόσληψη και τη νοηματοδότηση ενός ιστορικού γεγονότος στο σήμερα από το σύνολο μιας κοινωνίας ξεπερνώντας το χωρικό πλαίσιο της Ελλάδος και παρακολουθώντας τις αναφορές που έγιναν για το συγκεκριμένο θέμα σε όλο τον κόσμο.
Το Παρατηρητήριο καταγράφει το πλήθος των εκδηλώσεων που υλοποιήθηκαν σε πέντε μεγάλες ενότητες: υλικός πολιτισμός και παραστατικές τέχνες, Ακαδημία και 1821, τοπικές και παγκόσμιες δράσεις, διαδικτυακό 1821 και τα αφηγήματα των ΜΜΕ. Κάθε ενότητα περιλαμβάνει υποενότητες εξειδικεύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο το περιεχόμενο της αρχειοθέτησης και αναζήτησης του σχετικού περιεχομένου. Μία επιπρόσθετη ενότητα στο Παρατηρητήριο με τον τίτλο «Το δικό σου 1821» προωθεί την έννοια του πληθοπορισμού και δίνει φωνή σε δράσεις ή σκέψεις, ατομικές ή συλλογικές από την ίδια την κοινωνία. Πέρα από τις προηγούμενες ενότητες, η αναζήτηση περιεχομένου μπορεί να γίνει και σε επίπεδο τεκμηρίων (εικόνες, βίντεο, σύνολα δεδομένων κ.ά.), μέσω της εξειδίκευσης τύπου (θεατρικές παραστάσεις, κοινωνικά δίκτυα, παιχνίδια, κινούμενα σχέδια, συνέδρια, άρθρα κ.ά.), με λέξεις κλειδιά, με βάση τον/τη δημιουργό, τον τόπο που συνέβη ο εορτασμός, τους ομιλητές/συγγραφείς/editors, καθώς και αναζήτηση στον χάρτη από τα αντικείμενα του Παρατηρητηρίου.
Το εγχείρημα αποτυπώνει μέσω του ψηφιακού του αρχείου πώς διαμορφώνεται η ιστορική κουλτούρα σε μία κρίσιμη στιγμή, όπως ήταν η επέτειος των 200 χρόνων από το 1821, από πολλαπλούς χώρους και αφηγήσεις. Βασικός στόχος του Παρατηρητηρίου δεν είναι η δημιουργία μιας απλής ψηφιακής αποθήκης πληροφοριών, αλλά επιδιώκει να νοηματοδοτήσει το ψηφιακό αρχειακό υλικό που συγκεντρώνει και να συζητήσει τις νέες πρακτικές που διαμορφώνει τόσο η ακαδημαϊκή έρευνα όσο και η κοινή γνώμη για να αντιληφθεί το ιστορικό παρελθόν. Η σύζευξη δημόσιας ιστορίας και ψηφιακού περιεχομένου που καταχωρείται και ερμηνεύεται, αναδεικνύει τη σημασία της κατανόησης πώς συγκεντρώνεται, καταγράφεται και ερμηνεύεται η δημόσια ψηφιακή ιστορία. Η αναζήτηση περιεχομένου στον ψηφιακό χώρο ακολουθεί τις προσταγές της ψηφιακής πολυτοπικής εθνογραφίας, τη συμμετοχικότητα σε ψηφιακά περιβάλλοντα, καθώς και την ερμηνεία του ψηφιακού περιεχομένου, αναδεικνύοντας μια διαφορετική αρχειοθέτηση ψηφιακών τόπων. Αυτές οι νέες μορφές αρχείων διαφέρουν σε σχέση με τις παραδοσιακές καταγραφές, αφού εμπλέκονται λογισμικά, κώδικες, πολλαπλές αφηγήσεις και αναπαραστάσεις, βιώματα και συναισθήματα από τις σχέσεις που αναπτύσσονται σ’ αυτούς τους χώρους. Κατ’ επέκταση, διαμορφώνονται νέες σκέψεις για τις διαδικασίες έρευνας και διδασκαλίας ενός τέτοιου αρχειακού υλικού σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Παρόμοιο ψηφιακό αρχείο μπορεί να δημιουργηθεί για θέματα που αφορούν τη διερεύνηση θεμάτων που σχετίζονται με τη δημόσια ψηφιακή ιστορία, την ιστορική κουλτούρα, την ψηφιακή ανθρωπολογία και ευρύτερους τομείς που αφορούν τις Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες.
Η καταγραφή και ο σχολιασμός στο Παρατηρητήριο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της δράσης «Υποστήριξη Περιφερειακής Αριστείας» (MIS 5047290), που χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» (ΕΣΠΑ 2014–2020), και συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκή Περιφερειακή Ανάπτυξη Ταμείο) υπό την επιστημονική διεύθυνση της Αναπληρώτριας Καθηγήτριας κα. Αθηνάς Συριάτου στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
Συγγραφή: Ηλίας Στουραΐτης
Επιμέλεια: Γεράσιμος Χρυσοβιτσάνος