DH t(r)ip της Παρασκευής_45 | Ο χάρτης και η επικράτεια (των δεδομένων)

Οι χάρτες είναι ένα από τα εργαλεία που δανείστηκαν τα DH, μαζί με τους πίνακες, τα γραφήματα, τα διαγράμματα και τις χρονογραμμές, από τις θετικές επιστήμες. Αποτυπώνουν με ποικίλους τρόπους, στατικά ή δυναμικά, γεωχωρικά δεδομένα (Geospatial Data) και αποτελούν σήμερα μια από τις πιο προσφιλείς μεθόδους οπτικοποίησης στα DH, αφού όπως επισημαίνει ο Stuart Dunn «ο λόγος των Ανθρωπιστικών Επιστημών ανέκαθεν συγκροτούσε και διακινούσε έννοιες τόπου». Οι χάρτες του έργου «Δημώδης Γραμματεία. Από τον Διγενή Ακρίτη  έως την πτώση της Κρήτης», του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, για παράδειγμα, αναδεικνύουν την άποψη αυτή στο πεδίο της φιλολογίας, καθώς αποτυπώνουν την ανθρωπογεωγραφία της δημώδους γραμματείας, το δίκτυο των βιβλιοθηκών και των χειρογράφων αλλά και τους τόπους όπου διαδραματίζεται η δράση των έργων.

Στην ανάλυση δικτύων (Network Analysis), δεδομένων δηλαδή που διασυνδέονται με ποικίλους τρόπους μεταξύ τους, ο χάρτης είναι μια συνήθης και εύλογη επιλογή, όπως στην περίπτωση του έργου «Χαρτογραφώντας τον Διαφωτισμό: Τα Πνευματικά Δίκτυα και η Διαμόρφωση της Γνώσης στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια», που απεικονίζει σε μορφή δυναμικού, διαδραστικού χάρτη τα πνευματικά και γεωγραφικά δίκτυα των ελληνόφωνων, των Σκανδιναβών λογίων, των Ισπανών pensionados και των Πορτογάλων estrangeirados στον 17ο και 18ο αιώνα. Ένα άλλο σημαντικό έργο, που χρησιμοποιεί διάφορες μορφές οπτικοποίησης, των χαρτών συμπεριλαμβανομένων, είναι το Mapping the Republic of Letters, του Πανεπιστημίου Stanford. Οπτικοποιεί δεδομένα που αφορούν τις δημοσιεύσεις λογίων και επιστημόνων και δίκτυα που συγκροτούν η αλληλογραφία τους και οι μετακινήσεις τους. Τα δεδομένα των δημοσιεύσεων του Βολταίρου, λόγου χάρη, αντλούνται από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας και οπτικοποιούνται σε μορφή χάρτη.

Οι ίδιοι οι χάρτες αποτελούν δυνάμει τόπους συνάντησης και συναίρεσης της ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας στα DH, με αποτέλεσμα να μπορούν να χρησιμοποιηθούν, υπό όρους και προϋποθέσεις, σε όλα τα πεδία τους. Ένα παράδειγμα αποτελεί ο χάρτης «Narratives of Displacement and Resistance», που συνδυάζει την ποσοτική, χωρική αποτύπωση των εξώσεων, στο πλαίσιο του εξευγενισμού περιοχών σε μεγάλες πόλεις της Αμερικής, με προφορικές μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν την εμπειρία της έξωσης ή δραστηριοποιούνται ακτιβιστικά εναντίον του εξευγενισμού.

Το σημαντικότερο πρόβλημα, ωστόσο, για τους ερευνητές των DH σε σχέση με την ψηφιακή χαρτογραφία, που όντως μπορεί να δώσει σημαντικά εναύσματα για νέα ερευνητικά ερωτήματα και να συνεπικουρήσει την παραγωγή νέας γνώσης, είναι η πολυπλοκότητα της διαχείρισης των γεωχωρικών δεδομένων, που προϋποθέτει είτε οι ίδιοι να καταβάλουν μεγάλο κόπο προκειμένου να αποκτήσουν τις απαραίτητες τεχνικές δεξιότητες για τη χρήση των εργαλείων, είτε να συνεργαστούν με ειδικούς του πεδίου και σίγουρα να βρουν χρηματοδοτήσεις για να υποστηρίξουν την έρευνά τους. Κι αυτό διότι οι απλές, ελεύθερες εφαρμογές λογισμικού για τη δημιουργία χαρτών, Carto, Mapbox, ή το γνωστό σε όλους Google Maps (που φυσικά διακρατεί τα δεδομένα του χρήστη), έχουν περιορισμούς όγκου δεδομένων ή λειτουργικότητας, που επηρεάζουν τα επίπεδα ανάλυσης, αποτύπωσης και ερμηνείας των δεδομένων. Ορισμένες εφαρμογές δίνουν περισσότερες δυνατότητες (Neatline), αλλά το βέβαιο είναι ότι τα DH χρειάζονται εργαλεία χαρτογράφησης προσαρμοσμένα στις ερευνητικές τους ανάγκες και ότι η διεπιστημονική, συλλογική εργασία παραμένει το κύριο ζητούμενο στα έργα τους.