DH t(r)ip της Παρασκευής_76 | Όψεις της Ανοιχτής Επιστήμης στο ψηφιακό περιβάλλον έρευνας
Η Ανοικτή Επιστήμη αποτελεί πλέον το κυρίαρχο μοντέλο διεξαγωγής και επικοινωνίας της έρευνας στο ψηφιακό περιβάλλον. Οι πυλώνες της Ανοικτής Επιστήμης θεμελιώνονται στην υποστήριξη συνεργατικών μεθόδων, την επιτάχυνση των ερευνητικών διαδικασιών, τη διάθεση ανοικτού περιεχομένου και δεδομένων, καθώς και την καλλιέργεια ψηφιακών δεξιοτήτων μεταξύ των ερευνητών και των πολιτών.
Οι ανάγκες της ερευνητικής κοινότητας για ανοικτό περιεχόμενο και δεδομένα διατυπώθηκαν με σαφήνεια και αντανακλώνται στις πρακτικές της Ανοικτής Επιστήμης: ήδη από το 2016, ένα άρθρο του περιοδικού Scientific Data διαμόρφωσε το πλαίσιο και τις αρχές διαχείρισης ερευνητικών δεδομένων που είναι ευρέσιμα, προσβάσιμα, διαλειτουργικά και επαναχρησιμοποιήσημα (FAIR data – Findable, Accessible, Interoperable, and Reusable). Καθώς ο όγκος, η συνθετότητα και ο ρυθμός παραγωγής περιεχομένου στο ψηφιακό περιβάλλον έρευνας αυξάνονται διαρκώς, θεσμικοί και ερευνητικοί φορείς συμπράττουν σε πρωτοβουλίες που προάγουν τα ανοικτά δεδομένα και ενισχύουν την σημασιολογική και τεχνική διαλειτουργικότητά τους.
Αντίστοιχα, το αίτημα των ερευνητών για ελεύθερη, άμεση, και διαρκή πρόσβαση σε επιστημονικό περιεχόμενο, καθώς και η ανάπτυξη ανοικτού λογισμικού για τη διαχείριση της εκδοτικής διαδικασίας (OJS) διαμόρφωσαν νέα πρότυπα διάθεσης δημοσιεύσεων από ερευνητικούς και ακαδημαϊκούς φορείς, χωρίς κόστος για τους συγγραφείς και τους αναγνώστες. Σε εθνικό επίπεδο, η εκδοτική δραστηριότητα μη κερδοσκοπικών φορέων υποστηρίζεται από υπηρεσίες και υποδομές δημόσιου χαρακτήρα, όπως τα Openedition (Γαλλία), ePublshing EKT (Eλλάδα), HRČAK (Κροατία). Αντίστοιχα, πλατφόρμες όπως το Redalyc και το Scielo συγκεντρώνουν και διαθέτουν με ανοικτή πρόσβαση διεθνείς εκδόσεις και περιοδικά.
Αναγνωρίζοντας τη συμβολή της ανοικτότητας στην πρόοδο της έρευνας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει διαμορφώσει συνεκτικές πολιτικές για την ενίσχυση της Ανοικτής Επιστήμης και, αντίστοιχα, έναν ενιαίο χώρο έρευνας για την προαγωγή της ως κύριο πρότυπο έρευνας και επικοινωνίας. Σε αυτό το πλαίσιο, χρηματοδοτεί την ανάπτυξη ερευνητικών υποδομών που συμπράττουν για την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Νέφους Ανοικτής Επιστήμης (EOSC) – της ψηφιακής πύλης για την έρευνα και την καινοτομία. Ειδικά για τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, οι υπάρχουσες υποδομές υποστηρίζουν την εισαγωγή ψηφιακών μεθόδων έρευνας (DARIAH), τη γλωσσική επεξεργασία πηγών (CLARIN), την προώθηση της ανοικτής επιστημονικής επικοινωνίας (OPERAS) και τη διαχείριση ανοικτών δεδομένων (CESSDA).
Πηγές:
https://en.wikipedia.org/wiki/Open_science
http://nema.dyas-net.gr/dh-trip-30/
Wilkinson, M., Dumontier, M., Aalbersberg, I. et al. The FAIR Guiding Principles for scientific data management and stewardship. Sci Data 3, 160018 (2016). https://doi.org/10.1038/sdata.2016.18
https://en.wikipedia.org/wiki/FAIR_data
https://www.go-fair.org/go-fair-initiative/
https://el.wikipedia.org/wiki/Ανοικτή_πρόσβαση
https://pkp.sfu.ca/software/ojs/
https://www.openedition.org/?lang=en
https://epublishing.ekt.gr/
https://hrcak.srce.hr/en
https://www.redalyc.org/
https://scielo.org/
https://research-and-innovation.ec.europa.eu/strategy/strategy-2020-2024/our-digital-future/open-science_en
https://research-and-innovation.ec.europa.eu/strategy/strategy-2020-2024/our-digital-future/european-research-area_en
https://eosc-portal.eu/
https://www.dariah.eu/
https://www.clarin.eu/
https://operas-eu.org/
https://www.cessda.eu/
Συγγραφή: Ηράκλειτος Σουγιουλτζόγλου
Επιμέλεια: Γεράσιμος Χρυσοβιτσάνος