DH t(r)ip της Παρασκευής_87 | Συντήρηση και διάσωση σύγχρονου ψηφιακού πολιτισμού: Η περίπτωση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών
Η έννοια του εφήμερου ψηφιακού αρχείου απασχόλησε επισταμένως την UNESCO στην έκθεση με τίτλο “Charter on the Preservation of Digital Heritage” το 2003. Το πολιτισμικό περιεχόμενο που δημιουργείται και καταναλώνεται στον ψηφιακό χώρο δεν μπορεί να παραλειφθεί, αφού θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι του σύγχρονου πολιτισμού. Μεθοδολογίες διάσωσης του ψηφιακού χώρου αναπτύχθηκαν ήδη από τη δεκαετία του 1990 με σκοπό να διατηρηθούν οι αποτυπώσεις των διαφορετικών μορφών αρχειακού περιεχομένου, όπως η περίπτωση του “Internet Archive”. Το «Internet Archive» και συγκεκριμένα η πλατφόρμα “Wayback Machine” είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός με στόχο τη διάσωση της ιστορικότητας ιστοσελίδων σε περιοδικά διαστήματα. Επίσης, αποθηκεύονται στην πλατφόρμα οπτικοακουστικά αρχεία, καθώς και εκπαιδευτικό υλικό. Ένα ακόμα χαρακτηριστικό παραδείγματα αποτελεί η συστηματική αρχειοθέτηση λογισμικών ως πνευματικών και πολιτισμικών προϊόντων από τη “Software Heritage” το 2016. Η αρχειοθέτηση περιλαμβάνει κάθε είδους λογισμικό, ακόμα και τον κώδικα θεωρούμενο ως αναπόσπαστο κομμάτι του σύγχρονου πολιτισμού.
Τα ψηφιακά παιχνίδια θεωρούνται, επίσης, αναπόσπαστο κομμάτι του σύγχρονου πολιτισμού και μελετώνται ποικιλοτρόπως (λογισμικό, αναπαραστάσεις, σχεδιασμός, εμπειρία χρήση κ.ά.), αφού αξιοποιούνται πολλαπλώς στην καθημερινότητα διαφορετικών ηλικιών. Βρίσκονται στο επίκεντρο πια του ενδιαφέροντος ακόμα και ως αρχειακό υλικό που εν δυνάμει θα μελετηθεί από τις επόμενες γενιές ερευνητών. Όμως, δημιουργούνται κάποιοι εύλογοι προβληματισμοί αναφορικά με τη διατήρηση των ψηφιακών παιχνιδιών στο χρόνο, ώστε να μελετώνται ολιστικά από τους ερευνητές. Αυτό μπορεί να οφείλεται στις βελτιωμένες εκδόσεις ενός παιχνιδιού, στην αλλαγή της τεχνολογίας ή ακόμα και σε τροποποιήσεις που μπορούν να λάβουν κάποια παιχνίδια από τους χρήστες τους. Η μεθοδολογική καταγραφή περιλαμβάνει τη συμμετοχική παρατήρηση των ερευνητών, την επικοινωνία με τους δημιουργούς των παιχνιδιών, την καταγραφή των χώρων που διαμορφώνουν οι παίκτες για να συζητήσουν και να θυμηθούν στοιχεία από τα παιχνίδια που συμμετείχαν. Απαιτείται, λοιπόν, μια ολιστική προσέγγιση μελέτης και καταγραφής των ψηφιακών παιχνιδιών.
Το «Ίδρυμα Ιστορίας Βιντεοπαιχνιδιών» είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός αφιερωμένος στη διατήρηση, αρχειοθέτηση και κατ’ επέκταση τη διδασκαλία αναφορικά με την ιστορία των ψηφιακών παιχνιδιών. Ο φορέας δέχεται δωρεές για να συνεχίσει να υλοποιεί το όραμά του, που δεν είναι άλλο από την προσπάθεια να φέρουν σε επικοινωνία ιστορικούς, δημιουργούς παιχνιδιών, ινστιτούτα, παίκτες και ανθρώπους που συλλέγουν παιχνίδια, ώστε να διαφυλάξουν την ιστορία των ψηφιακών παιχνιδιών. Ο φορέας εδράζεται στη Βόρειο Αμερική και πέρα από τα παιχνίδια επιθυμεί να διαφυλάξει και υλικό που αναφέρεται σε αυτά (περιοδικά, βιβλία, δημοσιεύσεις κ.ά.) ή ακόμα και την πρωτογενή ύλη του, δηλαδή τον πρωταρχικό κώδικα που βασίστηκε το εκάστοτε παιχνίδι για να μπορούν να επαναφέρουν και αυτά που δεν υφίστανται πια. Το ενδιαφέρον εστιάζεται στο γεγονός ότι θέλουν να αρχειοθετήσουν και να τεκμηριώσουν το περιεχόμενο των παιχνιδιών με το συνοδευτικό του υλικό, αλλά επιθυμούν να ενημερώσουν με πολλαπλούς τρόπους την ευρύτερη κοινότητα για τη σημασία των ψηφιακών παιχνιδιών και της διάσωσής τους ως κομμάτι του σύγχρονου πολιτισμού.
Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζουν άλλα δύο παραδείγματα που προέρχονται από συμπράξεις πανεπιστημιακών κυρίως φορέων σε Μεγάλη Βρετανία και Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Το “National Video Game Archive” δεν διαμορφώνει ένα πλήρες αρχείο ψηφιακών παιχνιδιών, αλλά επιχειρεί την τεκμηρίωση περιεχομένου παιχνιδιών (σχεδιασμός παιχνιδιού, δομή παιχνιδιού, εμπειρία παιχνιδιού), διότι το ψηφιακό παιχνίδι θεωρείται τεκμήριο του ψηφιακού χώρου με πολυπρισματικό περιεχόμενο και πηγή γνώσης για όσους/ες εμπλέκονται με αυτό. Το εγχείρημα ξεκίνησε το 2008 στη Μεγάλη Βρετανία από τη σύμπραξη της ερευνητικής ομάδας του Nottingham Trent University’s Centre for Contemporary Play (CCP) και του National Media Museum (NMeM) στο Bradford. Τοproject “Preserving virtual worlds” στοχεύει στη διατήρηση εικονικών κόσμων ψηφιακών παιχνιδιών, αλλά και στο περιεχόμενό τους, δηλαδή στις αναπαραστάσεις. Δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στα πνευματικά δικαιώματα των χρηστών (συνεντεύξεις με παίκτες/δημιουργούς, συλλογή υλικού) και πώς αυτά διαφυλάσσονται και κατ΄ επέκταση διαμοιράζονται στο ευρύ κοινό. Η ενέργεια αυτή προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και τη σύμπραξη των Πανεπιστημίων Illinois, Maryland, Stanford, Rochester Institute of Technology και την εταιρεία Linden Lab.
Συγγραφή: Ηλίας Στουραΐτης
Επιμέλεια: Γεράσιμος Χρυσοβιτσάνος