DH t(r)ip της Παρασκευής_82 | Επαυξημένη πραγματικότητα σε πολιτιστικούς οργανισμούς
Η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών σε πολιτιστικούς οργανισμούς αποτελεί πλέον μια πραγματικότητα σε όλα τα στάδια τεκμηρίωσης, οργάνωσης, παρουσίασης του υλικού που ο κάθε οργανισμός έχει στην κατοχή του. Χωρίς να παραγνωρίζεται η σημασία των «αφανών» εργασιών οι οποίες απαιτούνται για τη διατήρηση των συλλογών οποιοδήποτε περιεχομένου (αρχείων, αντικειμένων κλπ.), εντούτοις, η έκθεση των πολιτιστικών αγαθών είναι το σημείο συνάντησης των οργανισμών αυτών με το κοινό τους. Οι τεχνολογικές εξελίξεις, στον τομέα της οργάνωσης εκθέσεων, πέρα από τις νέες δυνατότητες που προσφέρουν στους επιμελητές των εκθέσεων στον τρόπο που αφηγούνται τις ιστορίες, προσελκύουν περισσότερους επισκέπτες ενισχύοντας το ενδιαφέρον μεγαλύτερου εύρους κοινού μέσα από τη συμμετοχική διαδικασία που προσφέρει η επαυξημένη πραγματικότητα. Η εφαρμογή προσθέτει ψηφιακό περιεχόμενο σε αντικείμενα που εκτίθενται φυσικά σε μία έκθεση είτε προσθέτει ψηφιακά τα ίδια τα αντικείμενα σε χώρο που βρίσκεται ο χρήστης της εφαρμογής. Το αποτέλεσμα και στις δύο περιπτώσεις είναι αναμφισβήτητα εντυπωσιακό, εγείροντας ταυτόχρονα προβληματισμούς για την απορρόφηση των επισκεπτών από το τεχνολογικό μέσο και την εξοικείωση των μεγαλύτερων ηλικιών με αυτό.
Τα μουσεία αποτέλεσαν σύντομα χώρο πειραματισμού για αυτό τον τρόπο έκθεσης μουσειακών αντικειμένων. Αρχικά η χρήση της επαυξημένης πραγματικότητας περιορίστηκε στην τρισδιάστατη απεικόνιση αντικειμένων και στην προσθήκη πληροφοριών σε αντικείμενα που εκτίθενται εντός των οργανισμών αυτών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στο The San Diego Museum of Art στο οποίο ο επισκέπτης χρησιμοποιώντας την εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα στοχεύοντας με την κάμερα ένα από τα εκθέματα αποκτά πρόσβαση σε πλούσιο πολυμεσικό υλικό που τα συνοδεύουν.
Με την εκτεταμένη χρήση των έξυπνων κινητών τηλεφώνων, που στην πλειονότητά τους είναι συμβατά με την τεχνολογία της επαυξημένης πραγματικότητας, οι εκθέσεις και τα εκθέματα απελευθερώνονται από χωροχρονικούς περιορισμούς και μπορούν να εκτεθούν ακόμα και έξω αξιοποιώντας το περιβάλλοντα χώρο. Ένα από τα καλύτερα παραδείγματα υπήρξε η εφαρμογή του Μουσείου του Λονδίνου με την οποία ο χρήστης μπορούσε να δει φωτογραφίες από το αρχείο του μουσείου ως κομμάτια της νέας πραγματικότητας της πόλης. Παράλληλα, το Art of London προσκάλεσε το κοινό να αναζητήσει γνωστά έργα τέχνης από μεγάλες πινακοθήκες που αποκαλύπτονταν στην οθόνη κινητών και τάμπλετ σαρώνοντας QR codes σε διάφορα σημεία της πόλης, ακόμα και δίπλα σε διαφημιστικές πινακίδες!
Η επαυξημένη πραγματικότητα μπορεί να εφαρμοστεί και στο χώρο που εκάστοτε χρήστη. Με αυτό τον τρόπο μπορεί ένας εικονικός επισκέπτης μουσείου να θαυμάσει επιλεγμένα εκθέματα στο σπίτι του, δίνοντας του έτσι τη δυνατότητα να μελετήσει προσεκτικά λεπτομέρειες και πληροφορίες ενός έργου σε ένα οικείο περιβάλλον απερίσπαστα. Στην πύλη Google Arts & Culture φιλοξενείται πληθώρα μουσείων και πολιτιστικών οργανισμών τα οποία δίνουν τη δυνατότητα τρισδιάστατων αναπαραστάσεων από μία εξαιρετικά μεγάλη ποικιλία έργων τέχνης, μουσειακών αντικειμένων, κτιρίων, αρχαιολογικών θέσεων με εντυπωσιακό τρόπο και επιστημονική τεκμηρίωση.
Η αξιοποίηση της επαυξημένης πραγματικότητας βέβαια εγείρει προβληματισμούς αν οι επισκέπτες ενός μουσείου θα ζήσουν μία εμπειρία συλλογική ή θα τη βιώσουν απορροφημένοι μπροστά σε μια συσκευή και κατά πόσο τα άτομα που δεν είναι εξοικειωμένα με τις νέες τεχνολογίες μπορούν να συμμετέχουν σε τέτοιου είδους δράσεις. Η παρουσίαση των Christina Boomer Vazquez (σύμβουλος Arts & Media) και Dan Sullivan (επικεφαλής του τμήματος ανάπτυξης και συνεργασιών στο Cuseum) καταρρίπτει αυτούς τους προβληματισμούς υποστηρίζοντας ότι οι επισκέπτες που έκαναν χρήση της επαυξημένης πραγματικότητας συζητούσαν μεταξύ τους για αυτό που έβλεπαν στην οθόνη του κινητού τους· παράλληλα, αναφέρεται ότι η ομάδα των επισκεπτών που ήταν άνω των 55 ετών αξιολόγησε την εμπειρία με τη συγκεκριμένη τεχνολογία θετική.
Μια νέα πρόκληση που έχουν να αντιμετωπίσουν οι πολιτιστικοί οργανισμοί με την έλευση της επαυξημένης πραγματικότητας είναι οι μη εξουσιοδοτημένες ψηφιακές εκθέσεις. Ήδη το 2010, ο Sander Veenhof είχε πραγματοποιήσει έκθεση επαυξημένης πραγματικότητας στο MoMA της Νέας Υόρκης κάνοντάς τη γνωστή μέσω twitter, ενώ το 2018 ομάδα καλλιτεχνών παρενέβη στους πίνακες του Jackson Pollock, προβάλλοντας μέσω της επαυξημένης πραγματικότητας τα δικά της έργα πάνω από τους πίνακες του Pollock. Και για τις δύο δράσεις το MoMA δεν είχε ενημερωθεί…
Συγγραφή: Γεράσιμος Χρυσοβιτσάνος
Επιμέλεια: Γεράσιμος Χρυσοβιτσάνος