Σελίδα τίτλου της έκδοσης του χρονικού του Συνεχιστή του Θεοφάνη (Βόννη 1838)
Η καραντίνα στη διάρκεια της πανδημίας ανάγκασε τους ερευνητές να αναζητήσουν με μεγαλύτερη ένταση –και συχνά να περιοριστούν σε– υλικό από το Διαδίκτυο για τις εργασίες τους, πέραν αυτού που είχαν ήδη συγκεντρώσει με «φυσικό» τρόπο πριν ακόμα κλείσουν τα αρχεία και οι βιβλιοθήκες. Τούτο έδειξε με εμφατικό τρόπο τις δυνατότητες της ψηφιακότητας αλλά και τα κενά στο ψηφιακό αποτύπωμα των ανθρωπιστικών επιστημών, και συνέβαλε στη διαμόρφωση προσδοκιών για το μέλλον. Εδώ θα ήθελα να αναφερθώ σε μια προσωπική εμπειρία, δηλαδή στην προετοιμασία μιας παρουσίασης σε συνέδριο, το οποίο πραγματοποιήθηκε, όπως τόσα άλλα αυτόν τον καιρό, μέσω κάποιας από τις πλατφόρμες τηλεδιάσκεψης.
Σε προηγούμενο DH t(r)ip είχαμε γνωρίσει μεθόδους και εφαρμογές με τις οποίες τα μουσεία προσπαθούν να προσελκύσουν εικονικούς επισκέπτες σε εικονικά μουσεία στο πλαίσιο που διαμορφώνουν παράγοντες όπως η πρόσφατη επέλαση της πανδημίας του COVID-19. Στη μετά-COVID εποχή τα μουσεία επανέρχονται στο προηγούμενο μοντέλο υποδοχής πραγματικών επισκεπτών στους χώρους τους και καλούνται να αξιοποιήσουν την προηγμένη τεχνογνωσία που εφάρμοσαν όλο αυτό το διάστημα στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη εκθέσεων προσανατολισμένα πάντα σε ένα ανθρωποκεντρικό μοντέλο. Οι μουσειογραφικές μελέτες τους είναι σε θέση να εκμεταλλευτούν και να ενσωματώσουν τις δυνατότητες που τους προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες;
Το 1945, πάνω από τα ερείπια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου δοκιμάστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ευρέως η επιστήμη και η τεχνολογία, ο Vannevar Bush, ένας ευφυής και ταλαντούχος επιστήμονας, γράφει το εμπνευστικό άρθρο As We May Think στο περιοδικό Τhe Atlantic Monthly. Στο άρθρο αυτό ο Bush προβληματίζεται και ταυτόχρονα κλείνει το μάτι σ’ ένα μέλλον όπου οι επιστήμονες θα επαναπροσδιορίσουν το αντικείμενο, τις μεθόδους αλλά και τους πλέον ιδεατούς γι’ αυτούς στόχους της έρευνάς τους.
Οι ταχύτατες και αλματώδεις εξελίξεις στην Υπολογιστική Γλωσσολογία έφεραν μια εναλλακτική προσέγγιση των περισσότερων θεωρητικών ζητημάτων της περιγραφής, ανάλυσης και επεξεργασίας της γλώσσας. Με τη συνδρομή των εργαλείων ανάλυσης κειμένων, την επεξεργασία ομιλίας και τη δημιουργία ψηφιακών σωμάτων κειμένων, σχεδόν όλοι οι κλάδοι της Γλωσσολογίας εντάσσονται δυναμικά στο τεχνολογικό άρμα με απώτερο σκοπό την ταχύτερη επεξεργασία των δεδομένων, τη διαχείριση μεγαλύτερου όγκου υλικού, την αυτόματη επισημείωση και ανάλυση. Οι παραπάνω αλλαγές δεν άφησαν ανεπηρέαστη τη Διαλεκτολογία που προϋποθέτει την ύπαρξη μεγάλου όγκου υλικού για να αναπτύξει και δημιουργήσει τις θεωρητικές της προσεγγίσεις. Από τη αναλογική διαχείριση δύσκολα συλλεχθέντων δεδομένων, γίνεται το πέρασμα στην ψηφιακότητα στις διαλέκτους και τα πρώτα βήματα κυριαρχίας της Υπολογιστικής Διαλεκτολογίας.
Ένας
από τους πλέον διαδεδομένους τρόπους περιγραφής και αναπαράστασης
κειμενικών τεκμηρίων και πληροφορίας σε ψηφιακή μορφή είναι το πρότυπο TEI – Text Encoding Initiative,
που χρησιμοποιείται ευρέως από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα των
Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Σπουδών. Πρότυπο, πρωτοβουλία, κοινότητα και
εργαλείο υποδομής, τι είναι ακριβώς το TEI και γιατί είναι χρήσιμο στις
Ανθρωπιστικές Σπουδές;
Σε παλαιότερο τεύχος του DH t(r)ip είχαμε αναφερθεί στο RRCHNM. Από τότε έχουν περάσει 6 χρόνια και αξίζει μία νέα επίσκεψη στο Κέντρο για να δούμε τι νέο έχει να προσφέρει στις Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες και ειδικότερα στην Ιστορία, αλλά και ποιες από παλαιότερες πρωτοβουλίες αποκτούν νέο ενδιαφέρον κυρίως λόγω των πρωτοφανών συνθηκών της πανδημίας.
Το 2019 το RRCHNM συμπλήρωσε 25 χρόνια λειτουργίας κατά τη διάρκεια των οποίων έχει αναπτύξει περί τα 100 διαφορετικά έργα: εργαλεία, ερευνητικά projects, εκπαιδευτικές δράσεις και πάνω απ’ όλα εκπαιδευτικό υλικό. Οι δύο ναυαρχίδες του, στις οποίες κυρίως οφείλει τη διεθνή του καταξίωση, παραμένουν βέβαια το Zotero και το Omeka. Σε αυτό το τεύχος θα αναφερθούμε σε κάποια ακόμα εργαλεία που έχουν στο μεταξύ καταξιωθεί στην ερευνητική κοινότητα, καθώς και σε 2 από τα ενδιαφέροντα projects του Κέντρου που μπορούν να έχουν ευρύτερη απήχηση στην εκπαιδευτική κοινότητα:
Οι θεωρητικές και μεθοδολογικές εξελίξεις στα επιστημονικά πεδία της λαογραφίας, της εθνολογίας, της κοινωνικής ανθρωπολογίας και της προφορικής ιστορίας, σε συνδυασμό με τη ραγδαία εξάπλωση των ψηφιακών τεχνολογιών έχουν επηρεάσει την εθνογραφική έρευνα πεδίου αναφορικά με τις μεθόδους συλλογής αλλά και τη μορφή του υλικού (οπτικοακουστικό υλικό σε αναλογική και ψηφιακή μορφή).
Πολύ περισσότερο έχουν επηρεάσει τα ίδια τα αρχεία. Εκτός από την ψηφιοποίηση του παλαιού χειρόγραφου ή αναλογικού υλικού, η εισαγωγή της ψηφιακότητας εκσυγχρονίζει την οργάνωση, την ταξινόμηση και τη διαχείριση τόσο του παλαιού όσο και του νέου αρχειακού υλικού. Επιπλέον, προσφέρει περισσότερες δυνατότητες αρχειοθέτησης, τεκμηρίωσης, διασύνδεσης και παρουσίασης των διαφορετικών μορφών πληροφορίας που βρίσκονται στα αρχεία, τη διασύνδεση μεταξύ των διαφόρων τύπων αρχειακού υλικού, καθώς και τη διασύνδεση μεταξύ διαφορετικών αρχείων. Τελικά, η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή δεν αποτελεί απλώς μια τεχνολογική εξέλιξη. Είναι μια πολύ βαθύτερη αλλαγή, η οποία μπορεί να επηρεάσει ακόμη και την ίδια την έννοια του αρχείου.
Το Σύστημα Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS) είναι ένα πλαίσιο για τη συλλογή, διαχείριση και ανάλυση δεδομένων, βασισμένο στην επιστήμη της γεωγραφίας. Το GIS ενσωματώνει πολλούς τύπους δεδομένων, αναλύει τη χωρική θέση και αναπτύσσει επίπεδα πληροφοριών σε οπτικοποιήσεις χρησιμοποιώντας χάρτες και τρισδιάστατες αναπαραστάσεις. Με αυτές τις ικανότητες, το GIS οργανώνει γεωγραφικά πλήθος πληροφοριών, όπως μοτίβα, σχέσεις και καταστάσεις, βοηθώντας τους ερευνητές να αναλύσουν και να κατανοήσουν σε βάθος το ανά χείρας υλικό τους προς μελέτη, εξάγοντας συμπεράσματα βασισμένα σε χωρικά δεδομένα. Το GIS βρίσκει εφαρμογή στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες οι οποίες αξιοποιούν τις δυνατότητες που τους παρέχονται, με τους μελετητές να συνδυάζουν σύνολα δεδομένων που ήδη έχουν (dataset) με γεωγραφικές πληροφορίες.
Όταν η Alison Hansel ονόμασε κατά λάθος meeple (blend από τα my και people) τις φιγούρες του παιχνιδιού Carcassonne, δεν φαντάστηκε την κυριαρχία τους πέρα από τον κόσμο των επιτραπέζιων παιχνιδιών. Το πέρασμα από τα παραδοσιακά επιτραπέζια τύπου Monopoly, Taboo, Hotel, Risk, Trivial Pursuit στα επιτραπέζια παιχνίδια νέας γενιάς, όπως είναι το εμβληματικό Catan, το 7 Wonders, το Ticket to Ride, το Small World, το Gloomhaven, το Pandemic άλλαξε ριζικά τη φυσιογνωμία του είδους. Περιορίστηκε ο παράγοντας «τύχη», δημιουργήθηκαν συνεργατικά παιχνίδια, ενώ πλέον τα περισσότερα μπορούν εύκολα, γρήγορα και διασκεδαστικά να χρησιμοποιηθούν για εκπαιδευτικούς ή ερευνητικούς σκοπούς. Δεν είναι τυχαίο που η πλατφόρμα Kickstarter τον Απρίλιο 2019, ανακοίνωσε ότι από το συνολικό ποσό της χρηματοδότησης που ήταν πάνω από 1 δις στα 10 χρόνια λειτουργίας, το 70% δόθηκε για τη δημιουργία επιτραπέζιων παιχνιδιών.
Όψεις του δημόσιου και ιδιωτικού βίου της αρχαιότητας, ιστορικά γεγονότα, από τα σπουδαιότερα μέχρι τα ήσσονος σημασίας αποτυπώνονται στις αρχαίες επιγραφές. Αδιαμφισβήτητα τεκμήρια του αρχαίου κόσμου, χωρίς τη μεσολάβηση μεταγενέστερων αντιγραφέων, οι επιγραφές αποτελούν μάρτυρες της δραστηριότητας των ανθρώπων από τα πρώτα ιστορικά χρόνια. Σήμερα, η ερευνητική κοινότητα του κλάδου της Επιγραφικής ανασύροντας πληροφορίες από τις ενεπίγραφες επιφάνειες των φορέων των επιγραφών, συμβάλουν στην ανασύσταση της εικόνας του αρχαίου κόσμου και στη γνώση μας για τα αρχαία χρόνια. Με την εξέλιξη των νέων τεχνολογιών οι επιγραφολόγοι έχουν στη διάθεσή τους πλέον ψηφιακά εργαλεία και μεθόδους τα οποία διευκολύνουν την έρευνά τους και δίνουν νέες δυνατότητες στον ερευνητικό τρόπο προσέγγισης των επιγραφών.
Τον τελευταίο καιρό, και με αφορμή την πανδημία της ασθένειας COVID-19, οι επιδημίες του παρελθόντος έχουν επανέλθει στον δημόσιο λόγο. Άρθρα και αναλύσεις για τον λοιμό της Αθήνας τον 5ο αιώνα π.Χ., τη λεγόμενη «πανώλη του Ιουστινιανού» τον 6ο αιώνα μ.Χ., τον «Μαύρο Θάνατο» του 14ου αιώνα και την ισπανική γρίπη που ακολούθησε τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δημοσιεύονται στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, παρουσιάζονται σε τηλεοπτικές συζητήσεις και αναζητούνται στον παγκόσμιο ιστό από όλο και περισσότερους ανθρώπους προκειμένου να κατανοήσουν ένα παρόν επισφάλειας και διακινδύνευσης. Η επιστροφή αυτή, ή μάλλον η ανάκληση, αποκαλύπτει την ασύμμετρη σχέση ιστορίας και μνήμης. O Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, π.χ., έχει εκτοπίσει ολοκληρωτικά στη συλλογική μνήμη την επιδημία της ισπανικής γρίπης, αν και τα θύματα της δεύτερης ήταν πιθανότατα περισσότερα από εκείνα του πολέμου. Όπως σχολιάζει ένας αναγνώστης σε ένα άρθρο της ιστορικού Nancy Bristow, «οι πολιτισμικές μας μνήμες είναι γεμάτες με ιστορίες, διηγήσεις και μύθους για τις μάχες, αλλά δεν περιέχουν απολύτως τίποτα για την επιδημία. Είναι σαν ο πόλεμος, με όλη του τη δόξα, να είναι πολύ πιο σημαντικός για το είδος μας από την ασθένεια».
Colored virtual travel landmarks museum isometric concept with visit museum while sitting at home on couch vector illustration
Τα Digital Humanities παρέχουν τη δυνατότητα στους ερευνητές και το ευρύτερο κοινό των Ανθρωπιστικών Επιστημών να απολαμβάνουν εξ αποστάσεως τα οφέλη καινοτόμων ψηφιακών εφαρμογών και εργαλείων. Στο DHt(r)ip αυτού του μήνα, με αφορμή την αναγκαία παραμονή των περισσοτέρων στην οικία τους λόγω της εξάπλωσης του κορωνοϊού Covid-19, παρουσιάζονται ψηφιακές πύλες, δράσεις και υλικό στα οποία οι χρήστες του διαδικτύου μπορούν να περιηγηθούν από τους ηλεκτρονικούς τους υπολογιστές και άλλες έξυπνες συσκευές, χωρίς να απαιτείται η μετακίνησή τους. Με αρωγό τις προηγμένες νέες τεχνολογίες, ερευνητές, και όχι μόνο, έχουν τη δυνατότητα να επισκεφθούν χώρους πολιτισμού, να συμμετέχουν ενεργά σε πληθοποριστικά project, να περιηγηθούν σε βιβλιοθήκες και να αποκτήσουν νέες δεξιότητες και γνώσεις.
Στα τέλη Μαρτίου του 1821 ο οπλαρχηγός Πανουργιάς προετοίμαζε επίθεση στην πόλη και το κάστρο των Σαλώνων (Άμφισσας). Για να ωθήσουν τους κατοίκους της πόλης να λάβουν μέρος στην επιχείρηση, ο Πανουργιάς και οι άλλοι επαναστάτες έβαλαν κάποιον να διαδώσει «ότι είδεν οφθαλμοφανώς ελλιμενισθέντα ρωσικά πολεμικά πλοία» στον Κορινθιακό Κόλπο, τα οποία χωρίς άλλο θα βοηθούσαν τους Έλληνες. Tο σχέδιο πέτυχε: παρ’ ότι κανένα ρωσικό πλοίο δεν είχε κάνει την εμφάνισή του, οι Σαλωνίτες πήραν κουράγιο και συμμετείχαν στην αναμέτρηση με τους Οθωμανούς.
Ανήκω στη γενιά που, όταν εμφανίστηκαν οι πρώτοι προσωπικοί υπολογιστές, εγώ τελείωνα τη διδακτορική μου διατριβή. Στα χρόνια που διαμορφωνόταν η ερευνητική μου πρακτική, η νέα τεχνολογία απουσίαζε εντελώς από τις σπουδές μου. Τα αντίγραφα για την ιστορική μου έρευνα ήταν χειρόγραφες ή δακτυλόγραφες σημειώσεις και φωτοτυπίες και αποδελτιώσεις σε χειρόγραφες καρτέλες που ταξινομούσα επιμελώς με λέξεις κλειδιά, πρακτική που μου δίδαξε όχι κάποιος καθηγητής στο πανεπιστήμιο, αλλά η φιλόλογός μου στη Δ’ Γυμνασίου. Και όμως, πάντα με ενδιέφερε όχι μόνο πώς λειτουργούσε η κοινωνία στο παρελθόν, αλλά και πώς κατασκευάζονται και πώς λειτουργούν τα πράγματα γύρω μου. Όταν χαλάει μια συσκευή, πρώτα επιχειρώ να τη φτιάξω μόνη μου και μόνο μετά, σε περίπτωση αποτυχίας, την πηγαίνω στον μάστορα ηττημένη και ντροπιασμένη. Αυτή η γοητευτική πειθαρχία της κατασκευής και της λειτουργίας είναι και η αφετηρία της ενασχόλησής μου με την εφαρμογή της ψηφιακής τεχνολογίας στον χώρο της ιστορικής έρευνας. Δεν έχει κίνητρο το ενδιαφέρον μου για την πληροφορική, αλλά για τη χρήση της στην έρευνα του παρελθόντος. Και «εμβαθύνω» μόνο όσο (νομίζω ότι) μου χρειάζεται για να καταλάβω πώς δουλεύει το εργαλείο που άλλοι έχουν φτιάξει για τις ανάγκες μου. Περισσότερο με ενδιαφέρει η ευθύνη μου να το χρησιμοποιήσω όσο πιο αποδοτικά γίνεται. Η ελπίδα μου είναι να μπορώ να εξηγώ στον πληροφορικό τις δικές μου απαιτήσεις, ώστε να με βοηθήσει να τις υλοποιήσω. Είναι μια συναρπαστική εμπειρία. Την έζησα σε δύο φάσεις της σταδιοδρομίας μου, και ως ερευνήτρια και, για ένα διάστημα, διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, και ως συντονίστρια του DARIAH-GR/ΔΥΑΣ, της ελληνικής ερευνητικής υποδομής για τις ανθρωπιστικές επιστήμες και τις τέχνες. Είναι ένα στοίχημα που, από το 2017, συνεχίζουν άλλοι.
Η εφαρμογή ψηφιακών μεθόδων και η ανάπτυξη αντίστοιχων εργαλείων αποτελεί μια νέα πρόκληση για τους ερευνητές της Επιστήμης του Θεάτρου και των Παραστατικών Τεχνών. Το αποτύπωμά της στη θεατρολογική έρευνα έχει ήδη αρχίσει να γίνεται ορατό, ακολουθώντας τη ραγδαία ανάπτυξη της διεπιστημονικής περιοχής που τείνει να καθιερωθεί με τον όρο «Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες» (Digital Humanities). Το θέατρο και οι παραστατικές τέχνες μπορούν να αποτελέσουν μάλιστα προνομιακό πεδίο εφαρμογής των ψηφιακών ερευνητικών μεθόδων, καθώς οι ίδιες εγγενείς δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Θεατρολογία λόγω της ιδιοσυστασίας του αντικειμένου της (το εφήμερο της παράστασης/παραστασιακού γεγονότος, η σημασία της ζωντανής παρουσίασής του, το πολυαισθητηριακό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, η ανάγκη ύπαρξης κοινού που χαρακτηρίζουν το θεατρικό γεγονός), προσδιορίζουν και την ψηφιακή μεθοδολογία: Αυτή περιλαμβάνει και πραγματεύεται όχι μόνο κείμενα αλλά πολυεπίπεδες λεκτικές συσσωρεύσεις, εικόνες, ήχο, βίντεο, κοινωνικά δίκτυα και άλλες μορφές που δημιουργούνται μέσω συνεργατικών δικτύων εξειδικευμένων επιστημόνων και διαδίδονται σε κοινά που διαδρούν μαζί τους σε πραγματικό χρόνο.
Στις 10 Οκτωβρίου διοργανώθηκε στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο εκδήλωση παρουσίασης του ερευνητικού προγράμματος «Αναπαραστάσεις της παράκτιας ζώνης της Κύπρου μέσα από τομές ιστορικών χαρτών και άλλες απεικονίσεις», που υλοποιήθηκε από το Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου με επιστημονικό υπεύθυνο τον καθηγητή Χρίστο Χαλκιά, και με τη χρηματοδότηση και συνεργασία του Ιδρύματος Σύλβιας Ιωάννου.
Στις 11 και 12 Οκτωβρίου διοργανώθηκε στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) επιστημονική διημερίδα με τίτλο Μνήμη, μαρτυρία και η ψηφιακή προσέγγιση της ιστορίας: το Αρχείο «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα». Στη διάρκεια της ημερίδας παρουσιάστηκε το οπτικοακουστικό αρχείο «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα», το οποίο συγκροτήθηκε από το Freie Universität του Βερολίνου και το ΕΚΠΑ, και είναι ελεύθερα προσβάσιμο στη διεύθυνση http://www.occupation-memories.org.
Οι Οθωμανικές σπουδές αποτελούν, αναμφισβήτητα, ένα σχετικά νέο διδακτικό και ερευνητικό επιστημονικό πεδίο στην Ελλάδα. Τις τελευταίες δεκαετίες ολοένα και περισσότεροι ερευνητές στη χώρα μας ασχολούνται με ζητήματα οθωμανικής ιστορίας και πολιτισμού εμπλουτίζοντας με τις ενδιαφέρουσες μελέτες τους τις γνώσεις μας για την περίοδο αυτή. Στον ανερχόμενο κλάδο των Οθωμανικών-Τουρκικών σπουδών σημαντικό ρόλο παίζει πλέον η χρήση ψηφιακών εργαλείων και υπηρεσιών. Τα ψηφιακά εργαλεία και οι υπηρεσίες που είναι διαθέσιμες στην ερευνητική κοινότητα προέρχονται κατά κύριο λόγο από πανεπιστήμια, βιβλιοθήκες και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού.
Στις 24 Σεπτεμβρίου το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (ΕΙΜ) παρουσίασε το επετειακό του πρόγραμμα για τα 200 χρόνια από την κήρυξη της Επανάστασης του 1821. Το πρόγραμμα του ΕΙΜ εποπτεύεται από επιστημονική επιτροπή που απαρτίζεται από τους καθηγητές Νίκο Αλιβιζάτο, Θάνο Βερέμη και Μαρία Ευθυμίου και έχει ως κεντρική ιδέα τη φράση «ΕΠΑΝΑCΥΣΤΑΣΗ ’21». Στόχος του προγράμματος είναι η κατανόηση της Επανάστασης ως μιας πολύμορφης και δυναμικής ιστορικής διαδικασίας, η οποία νοηματοδοτείται κάθε φορά από τα ερωτήματα, τις ανησυχίες και τον αναστοχασμό του παρόντος.
Το ταξίδι στον εντυπωσιακό κόσμο των video games συνεχίζεται υπό την οπτική του προβληματισμού για το κατά πόσο μπορούν να ανακύψουν ερευνητικά ζητήματα ή να γίνουν κατανοητά γεγονότα ή ιστορικά φαινόμενα κατα το σχεδιασμό, την υλοποίηση και το παίξιμο αυτών των παιχνιδιών. Σε αυτό το t(r)ip θα βρείτε το δεύτερο μέρος του αφιερώματος στα παιχνίδια που σχετίζονται με την Ιστορία. Ακόμη, γίνεται αναφορά σε πλατφόρμες που προσκαλούν τους χρήστες των νέων τεχνολογιών να συμβάλουν με ευχάριστο και διασκεδαστικό τρόπο στην ανάπτυξη μεταδεδομένων σε ενδιαφέροντα ερευνητικά projects, καθώς και στη διαδραστική χρήση γλωσσικών μηχανισμών και λογοτεχνικών μεθόδων.
