Από τη Bιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας και της Περγάμου μέχρι τον εγκυκλοπαιδιστή του Διαφωτισμού Ντιντερό, τον Paul Otlet με το έργο του «Traité de documentation» (1934) και την ίδρυση, από τον ίδιο, του ιδρύματοςMundaneum αυτό που ενώνει όλες τις παραπάνω προσπάθειες είναι η συγκέντρωση, οργάνωση και διαχείριση του συνόλου της ανθρώπινης γνώσης. Αλήθεια, σήμερα πώς οργανώνεται η γνώση και ποια εγκυκλοπαίδεια σας έρχεται πρώτη στο μυαλό;
Με ποιον τρόπο επαγγελματίες από τον χώρο των ανθρωπιστικὠν σπουδών επικοινωνούν τους πειραματισμούς και τις ιδέες τους γύρω από τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών στην ερευνητική τους πρακτική; Εδώ και αρκετά χρόνια, επιστήμονες που χρησιμοποιούν καινοτόμες ψηφιακές εφαρμογές στα ερευνητικά τους πεδία έχουν συγκροτήσει δυναμικές διαδικτυακές κοινότητες που προωθούν κι ενισχύουν τη συνεργασία και τη δημιουργικότητα.
Ένας από τους πλέον διαδεδομένους τρόπους περιγραφής και αναπαράστασης κειμενικών τεκμηρίων και πληροφορίας σε ψηφιακή μορφή είναι το πρότυπο TEI – Text Encoding Initiative, που χρησιμοποιείται ευρέως από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα των Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Σπουδών. Πρότυπο, πρωτοβουλία, κοινότητα και εργαλείο υποδομής, τι είναι ακριβώς το TEI και γιατί είναι χρήσιμο στις Ανθρωπιστικές Σπουδές;
Ο Μάριος Φοινίκεττος αποτελεί μέλος του Εργαστηρίου Ευφυών Συστημάτων, Περιεχομένου και Αλληλεπίδρασης του ΕΠΙΣΕΥ από το 2006. Είναι απόφοιτος της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με κατεύθυνση την Πληροφορική. Έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές του το 2004, ως συνέχεια της διπλωματικής του εργασίας ασχολήθηκε με τη συλλογή και μετασχηματισμό δεδομένων σε Αποθήκες Δεδομένων (Data Warehouses). Με την ένταξη του στην ομάδα του Εργαστηρίου Ευφυών Συστημάτων, ασχολήθηκε με την εξαγωγή και κωδικοποίηση οπτικής πληροφορίας από εικόνες, με την αναζήτηση όμοιων φωτογραφιών με βάση τα οπτικά χαρακτηριστικά τους και με τον εμπλουτισμό των αποτελεσμάτων με μεταδεδομένα από βάσεις δεδομένων του διαδικτύου. Στα πλαίσια της εργασίας του αυτής, έχει εμπλακεί με διάφορα ευρωπαϊκά ερευνητικά έργα (όπως τα aceMedia και WeKnowIt), ενώ υλοποιήσεις της δουλειάς του έχουν συμπεριληφθεί στο δίκτυο του Europeana.
«Η συμμετοχή μου στο DARIAH-Greece είναι η λογική εξέλιξη της συμμετοχής μου στο δικτυο του Europeana. Η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας στις ανθρωπιστικές επιστήμες είναι απαραίτητη, και η πρωτοβουλία αυτή θα βοηθήσει στην υλοποίησή και υιοθέτησή της από τους Έλληνες ερευνητές (κι όχι μόνο).»
Στον ελεύθερο του χρόνο ασχολείται με τη φωτογραφία και τα computer games.
Στην εποχή των ψηφιακών βιβλίων και των apps τι ρόλο μπορεί να παίζουν οι εθνικές βιβλιοθήκες; Με ποιους τρόπους ο πλούτος που κρύβεται στα επιβλητικά -συνήθως- αυτά κτίρια των εθνικών βιβλιοθηκών επικοινωνεί σήμερα με το ψηφιακά προσανατολισμένο κοινό; Βλέποντας ορισμένα παραδείγματα της ψηφιακής ζωής των εθνικών βιβλιοθηκών, περιμένουμε με ενθουσιώδη αγωνία την Νέα Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος να μας εντυπωσιάσει και να μας κατακτήσει.
Το 2006 στο περιοδικό τεχνολογίας Wired ένας περίεργος όρος έκανε την πρώτη του εμφάνιση: “Crowdsourcing”. Ο υβριδικός αυτός όρος (crowd=πλήθος και outsourcing=εξωτερική ανάθεση εργασιών) που στα ελληνικά μεταφράζεται ως “πληθοπορισμός”, χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει τη διαδικτυακή πρακτική κατά την οποία προτείνεται -συνήθως από έναν φορέα- σε μία ομάδα ατόμων με ετερόκλητες γνώσεις να αναλάβει εθελοντικά μια εργασία, η οποία μπορεί να ποικίλλει σε πολυπλοκότητα και στο βαθμό προσφοράς των συμμετεχόντων σε προσωπική εργασία, χρήματα, γνώση ή εμπειρία.Παράλληλα με την τελειοποίηση των τεχνικών ψηφιοποίησης, αποθήκευσης και πρόσβασης σε ψηφιακά τεκμήρια και την ταχύτατη εξοικείωση του κοινού με τις ψηφιακές τεχνολογίες, ο πληθοπορισμός εξελίχθηκε από τάση σε κανόνα, καθώς προάγει την αξιοποίηση των δεξιοτήτων και της εμπειρίας του κοινού και ένα νέο συνεργατικό ήθος που αποσκοπεί όχι τόσο στη μείωση του κόστους, όσο στη δημοκρατικοποίηση της γνώσης.
In the best of the Digital Humanities tradition, an online interactive search environment has been created that offers detailed information on DH courses throughout Europe. This registry was presented at the recent DARIAH VCC meeting in Rome and is an example of an in kind contribution to DARIAH by its neighboring members Germany and the Netherlands. Together they took the lead and designed a search environment that combines a map of Europe with a database containing all relevant information on DH humanities courses. Students who are interested in pursuing a career in Digital Humanities, and lecturers who are looking for examples of good practices can search the database on the basis of topographical location, credits or degrees that are awarded, and keywords from the taxonomy on DH that was developed earlier by DARIAH Germany. As the Dutch/Flemish and Germans took the initiative, most of the data in the registru comes from these countries, but during the meeting in Rome the baton was passed to France and Austria.
Κάθε Σεπτέμβριο στην αρχή της ακαδημαϊκής χρονιάς, όλοι ξεκινάμε νέες εξερευνήσεις γνώσης. Αλήθεια, τι λέτε φέτος να εμπλουτίσουμε την έρευνά μας με τη χρήση ψηφιακών εργαλείων και μεθόδων; Ποια είναι αυτά τα εργαλεία, ποιος κρύβεται πίσω από αυτά και πώς εξοικειωνόμαστε όλοι εμείς εντάσσοντάς τα στην ερευνητική μας πρακτική; Απαιτείται όντως να έχει κανείς εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες, ή μήπως ο πειραματισμός κι η επιμονή είναι αυτά που μετράνε και μας ανταμείβουν;
Καθώς το καλοκαίρι είναι προ των πυλών και όλοι οργανώνουμε μικρά ή μεγαλύτερα ταξίδια, το t®ip αυτής της Παρασκευής ολοκληρώνει τον πρώτο του ετήσιο κύκλο, προτείνοντας ξεχωριστές DH αποδράσεις για το καλοκαιρινό σας πρόγραμμα. Με εξειδικευμένα σεμινάρια, summer schools και συνέδρια το καλοκαίρι φέτος προβλέπεται μεγάλο και …DH !!!
Αν ένας από τους πιο προφανείς τρόπους για να συσταθεί ένα επιστημονικό πεδίο είναι να συντάξει ένα ικανό σώμα βιβλιογραφίας γύρω απο την ίδια του την ταυτότητα, αξίζει να δούμε πώς αυτό επιχειρήθηκε στην περίπτωση των Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Σπουδών. Ποια είναι τα top 5 βιβλία τα οποία κάποιος που θέλει να γνωρίσει τον κλάδο πρέπει να (έχει) διαβάσει;
Τι διαστάσεις αποκτά ένα κείμενο, η έννοια της ανάγνωσης ή μια βιβλιοθήκη στο ψηφιακό περιβάλλον; Πώς αυτές οι τόσο παλιές και τόσο ασφαλείς πολιτισμικές σταθερές μεταβάλλονται με τη χρήση υπολογιστικών μέσων και μεθόδων; Στο πλαίσιο του “ψηφιακού παραδείγματος”, όλο και περισσότεροι επιστήμονες και ερευνητές πειραματίζονται με νέους τρόπους ανάγνωσης και εμπλουτισμού κειμένων, αλλά κυρίως αποθήκευσης, πρόσβασης και διαχείρισής τους.
Ενόψει της αυριανής (30/5/2014) συνάντησης εργασίας “Humanities Goes Digital in Greece”, το t®ip αυτής της εβδομάδας “βγαίνει στον αέρα” σήμερα Πέμπτη. To workshop, που πραγματοποιείται στην αίθουσα De Chirico της ΑΣΚΤ, τελεί υπό την αιγίδα της European Association of Digital Humanities (EADH). Η EADH εκπροσωπεί και προφέρει δυνατότητες επικοινωνίας σε φορείς και πρόσωπα από όλους τους τομείς των ανθρωπιστικών επιστημών (πολιτισμικές σπουδές, ιστορία, γλωσσολογία, μουσικολογία κλπ) που εφαρμόζουν, αναπτύσσουν και ερευνούν μεθόδους και τεχνολογίες των DH. Yποστηρίζει, επίσης, το σχηματισμό ομάδων εργασίας με κοινό προσανατολισμό την ανάπτυξη του κλάδου των DH στην Ευρώπη.
Η έκδοση ενός άρθρου σε ένα περιοδικό ή ενός βιβλίου είναι το αποτέλεσμα χρόνιων μελετών ενός ερευνητή. Η δυναμική της ανταπόκρισης που θα έχει στην ευρύτερη ακαδημαϊκή κοινότητα εξαρτάται, εκτός από το περιεχόμενο του κειμένου, και από τον τρόπο διάχυσής του. Επιπλέον, η πρόσβαση σε επιστημονικό υλικό αποτελεί σημαντικό ζήτημα στην ερευνητική παραγωγική διαδικασία. Στο διαδίκτυο απαντώνται portals με εργαλεία που βοηθούν το μελετητή να κάνει γνωστό το έργο του σε περισσότερο κόσμο και αντίστοιχα να πληροφορηθεί για τη δουλειά άλλων.
Σε ένα σύγχρονο περιβάλλον, συνεχώς μεταβαλλόμενο και προσανατολισμένο στις νέες τεχνολογίες, οι πολιτισμικοί οργανισμοί όπως τα μουσεία, καλούνται να υιοθετήσουν νέες στρατηγικές που βασίζονται στην ψηφιακή τεχνολογία, στοχεύοντας στην προβολή της δραστηριότητας και των συλλογών των εκθεμάτων τους, την ενημέρωση του κοινού, την προσέλκυση επισκεπτών, καθώς και την ενεργοποίηση της συμμετοχής της κοινότητας στην ανάπτυξη νέων δράσεων. Από το 1977 το ICOM (Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων) έχει καθιερώσει την Διεθνή Ημέρα Μουσείων σε μία προσπάθεια να αναδείξει τον ρόλο των μουσείων στη σύγχρονη κοινωνία. Με αφορμή την ημέρα αυτή, που εορτάζεται παγκοσμίως στις 18 Μαίου, θα παρουσιάσουμε σε αυτό το dh t®ip κάποια ενδιαφέροντα παραδείγματα ψηφιακών μουσειακών πρακτικών.
Σύνολα δεδομένων από τον χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών οπτικοποιούνται με πρωτότυπους και πρωτοποριακούς τρόπους, αποδεικνύοντας ότι αυτή η διαδικασία και το αποτέλεσμά της μπορεί να ιδωθεί με διαφορετική ματιά, αποκτώντας εξαιρετικά μεγάλο ενδιαφέρον.
Μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις των DH είναι ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης μεταξύ της πολιτισμικής πληροφορίας και της ψηφιακής αναπαράστασής της, καθώς και η οργανική ενσωμάτωση μεθόδων & τεχνολογιών οπτικοποίησης στη διαδικασία επεξεργασίας των ερευνητικών δεδομένων.
Με αυτά τα λόγια ο Laurent Romary, διευθυντής του DARIAH EU και ένας εκ των ομιλητών της εναρκτήριας εκδήλωσης του DARIAH-GR, σχολίασε στο Twitter τα όσα έλαβαν χώρα κατά την πρώτη ημέρα της εκδήλωσης.
Στην εισαγωγική του ομιλία, ο L. Romary αναφέρθηκε στην ανάπτυξη, τις λειτουργίες και τους στόχους της ευρωπαϊκής υποδομής DARIAH-EU, καθώς και στη συμβολή της ελληνικής υποδομής στο έργο. Στις εισηγήσεις που ακολούθησαν, η Ελένη Κατσιαδάκη, συντονίστρια του προγράμματος DARIAH στην Ελλάδα, και ο Πάνος Κωνσταντόπουλος, υπεύθυνος της Μονάδας Ψηφιακής Επιμέλειας του Ερευνητικού Κέντρου ΑΘΗΝΑ, έκαναν μια αναδρομή στις διαδικασίες ένταξης της Ελλάδας στο DARIAH, παρουσίασαν τις πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα των ανθρωπιστικών επιστημών στην Ελλάδα, καθώς και τις παραμέτρους συμμετοχής του δικτύου ΔΥΑΣ στο αντίστοιχο ευρωπαϊκό πρόγραμμα.
Ενόψει της εναρκτήριας εκδήλωσης του προγράμματος DARIAH-GR στις 7 και 8 Απριλίου, στο σημερινό DH t®ip θα γνωρίσουμε τους κύριους ομιλητές και τα ιδρύματα τα οποία εκπροσωπούν.
Η ευρωπαϊκή ερευνητική υποδομή DARIAH-EU, της οποίας η Ελλάδα έγινε πρόσφατα το ενδέκατο ιδρυτικό μέλος, εκπροσωπείται στην εναρκτήρια εκδήλωση στην Ακαδημία Αθηνών από τον Διευθυντή του DARIAH-EU Laurent Romary και τη Γενική Γραμματέα του Sally Chambers. Το DARIAH-EU αποτελεί ένα δίκτυο ανθρώπων, πληροφορίας και εργαλείων και μεθοδολογιών που στοχεύει στην ανταλλαγή τεχνογνωσίας και εμπειρίας που αφορούν στην έρευνα, στον πειραματισμό και στην ενίσχυση της χρήσης της ψηφιακής τεχνολογίας στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες.
Έχοντας ήδη παρουσιάσει κάποιες ψηφιακές εφαρμογές επεξεργασίας δεδομένων και πληροφοριών, αλλά και τις βασικές αρχές της ελεύθερης διάθεσης υλικού, σήμερα θα γνωρίσουμε εξειδικευμένα εργαστήρια που πειραματίζονται στην πράξη πάνω σε μεθόδους, τεχνικές και εργαλεία προκειμένου να επεξεργαστούν και να αποδώσουν παραστατικά τις πληροφορίες και τη γνώση που προέρχεται από τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες.
Από την αρχική της εμφάνιση το 2008, η Europeana αποτελεί την ταχύτερα αναπτυσσόμενη δικτυακή πύλη συγκέντρωσης και προβολής υλικού σχετικά με την ιστορία της ευρωπαϊκής επιστημονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Όπως όλα τα σημαντικά projects διάθεσης ψηφιακού υλικού, η Europeana βασίζεται στην αρχή της συμμετοχικής ανάπτυξης, καλώντας χρήστες και φορείς να συμβάλλουν στην προσθήκη ή/και την επεξεργασία του υλικού, εμπλουτίζοντας παράλληλα τη δική τους ψηφιακή βιβλιοθήκη. Τα εντυπωσιακά αποτελέσματα της πανευρωπαϊκής συνεργασίας προβάλλονται μέσα από ψηφιακές εκθέσεις με ενδιαφέρουσα θεματολογία.
