DH t(r)ip της Παρασκευής_53 | To GIS στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες
Το Σύστημα Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS) είναι ένα πλαίσιο για τη συλλογή, διαχείριση και ανάλυση δεδομένων, βασισμένο στην επιστήμη της γεωγραφίας. Το GIS ενσωματώνει πολλούς τύπους δεδομένων, αναλύει τη χωρική θέση και αναπτύσσει επίπεδα πληροφοριών σε οπτικοποιήσεις χρησιμοποιώντας χάρτες και τρισδιάστατες αναπαραστάσεις. Με αυτές τις ικανότητες, το GIS οργανώνει γεωγραφικά πλήθος πληροφοριών, όπως μοτίβα, σχέσεις και καταστάσεις, βοηθώντας τους ερευνητές να αναλύσουν και να κατανοήσουν σε βάθος το ανά χείρας υλικό τους προς μελέτη, εξάγοντας συμπεράσματα βασισμένα σε χωρικά δεδομένα. Το GIS βρίσκει εφαρμογή στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες οι οποίες αξιοποιούν τις δυνατότητες που τους παρέχονται, με τους μελετητές να συνδυάζουν σύνολα δεδομένων που ήδη έχουν (dataset) με γεωγραφικές πληροφορίες.
Η Αρχαιολογία είναι ένας από τους κλάδους των Ανθρωπιστικών Επιστημών που χρησιμοποιούνται τα Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών. Το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών επικεντρώνει το ενδιαφέρον του, μεταξύ άλλων, και στην τεχνολογία γεωπληροφορικής για τον πολιτισμό και το περιβάλλον, προσφέροντας νέες δυνατότητές στην αρχαιολογική έρευνα και στον τρόπο διαχείρισης πολιτισμικών μνημείων. Ακόμα, ο συνδυασμός καινοτόμων δορυφορικών συστημάτων απεικόνισής με τη χρήση Συστημάτων Παγκόσμιας Πλοήγησης και Εντοπισμού (G.P.S.) και συστημάτων επεξεργασίας ψηφιακών εικόνων προσφέρουν νέες δυνατότητες στην αποτύπωση αρχαιολογικών χώρων. Επιπλέον η χρήση βάσεων αρχαιολογικών και περιβαλλοντικών δεδομένων, καθώς και κοινωνικο-οικονομικών μοντέλων δίνουν αξιοποιήσιμα αποτελέσματα από την ερευνητική κοινότητα αναφορικά με τη χρήση του χώρου στην αρχαιότητα και τη διαχείριση των αρχαιολογικών μνημείων. Οι ερευνητές έχουν στη διάθεσή τους ελεύθερα στο διαδίκτυο δεδομένα GIS αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, όπως από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα για την περιοχή της Κορίνθου και ολόκληρης της Ελλάδας. Ακόμα ψηφιακές εφαρμογές με τη μορφή διαδραστικών χαρτών, που αναπτύσσονται με την τεχνολογία του GIS αποτελούν πηγή πληροφόρησης για την ερευνητική κοινότητα, όπως το project FastiOnline, το οποίο προσφέρει μια διαδραστική βάση δεδομένων για τις ανασκαφές που διενεργούνται σε χώρες της Μεσογείου.
Ένας άλλος επιστημονικός κλάδος που βρίσκουν εφαρμογή τα Γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών είναι η Κοινωνιολογία. Με τη χρήση του GIS μπορούν να αποδοθούν οπτικά μετακινήσεις πληθυσμών, η κατανομή της χωρικής διανομής και πυκνότητας πληθυσμών, στοιχεία τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν για ερμηνεία και εξαγωγή ερευνητικών συμπερασμάτων. Επίσης, επίκαιρες όσο ποτέ είναι οι χαρτογραφικές αναλύσεις επιδημιολογικών δεδομένων, όπως η γεωγραφική κατανομή κρουσμάτων ιών και διασποράς τους (όπως για τον COVID-19).
Ο κλάδος της Ιστορίας και της Ιστορικής γεωγραφίας αξιοποιούν τις δυνατότητες που προσφέρει το GIS. Η γεωγραφική ανασύσταση ιστορικών περιόδων, η καταγραφή ιστορικών μνημείων και η κατηγοριοποίησή τους χωροχρονικά είναι πλέον εφικτή με τη χρήση των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών. Ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν το project Bomb Sight το οποίο καταγράφει πάνω σε χάρτη τα σημεία του Λονδίνου που χτυπήθηκαν από βόμβες κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εμπλουτισμένα με επιπλέον πληροφορίες και πολυμεσικό υλικό, καθώς και το Animated Atlas of African History του Brown University για την ιστορία της Αφρικής. Επίσης οι μελετητές της Ιστορίας αξιοποιώντας τα δεδομένα από το συνδυασμό ιστορικών χαρτών με τα σημερινά γεωγραφικά δεδομένα, είναι σε θέση να εξάγουν συμπεράσματα για την αλλαγή του φυσικού τοπίου σε βάθος χρόνου, καθώς και τις αλλαγές που έχει επιφέρει ο ανθρώπινος παράγοντας σε αυτό.
Συγγραφή και επιμέλεια: Γεράσιμος Χρυσοβιτσάνος